Το βλέμμα του ανθρώπου που δεν φοβάται δυνάστη ή τιμωρό.

Στα όψιμα χρόνια της εντατικής ανοικοδόμησης του κέντρου της Αθήνας, τη δεκαετία του 1970, είχε παγιωθεί ο υποχρεωτικός, αρχαιολογικός έλεγχος των θεμελίων. Η Πλάκα, το Θησείο και η περιοχή γύρω από τον Κεραμεικό βρέθηκαν να έχουν τόσα και τέτοια αρχαία κατάλοιπα που ήταν δύσκολη ή αδύνατη η χρήση των οικοπέδων για την ανέγερση πολυκατοικιών.

Το Υπουργείο Πολιτισμού, κατόπιν Αποφάσεων του Αρχαιολογικού Συμβουλίου (του ΚΑΣ της εποχής) απαλλοτρίωνε το ένα μετά το άλλο δεκάδες ακίνητα “δι’ αρχαιολογικούς σκοπούς”, δηλαδή προκειμένου να διατηρήσει κατά χώραν τις αρχαιότητες και να κατεδαφίσει τα παλιά πέτρινα διώροφα για να ερευνήσει τα θεμέλιά τους. Τέτοια είναι η περίπτωση της όμορφης, γωνιακής, νεοκλασικής οικίας της οικογένειας Βεντούρη στην οδό Ερμού 134, που συνορεύει με μια μεγάλη ανασκαφή. Η απαλλοτρίωση του κτηρίου αποφασίστηκε το Φεβρουάριο του 1973 και ολοκληρώθηκε μετά από επίπονες γραφειοκρατικές διαδικασίες.

Στα χρόνια της χούντας και μέχρι την ολοκλήρωση της απαλλοτρίωσής του το κτήριο είχε φθαρεί σε βαθμό που είναι άγνωστο αν κατοικούνταν. Το ισόγειό του χρησιμοποιούνταν ως βενζινάδικο της Texaco και τίποτα δεν προμήνυε την μεταμόρφωσή του μια δεκαετία αργότερα όταν παραχωρήθηκε από την αείμνηστη Μελίνα Μερκούρη στον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων. Το κτήριο αποκαταστάθηκε με μέριμνα και επιστασία των ίδιων των υπαλλήλων του Υπουργείου Πολιτισμού, που βρήκαν εκεί την ιδανική τους στέγη έως σήμερα.

Στα χρόνια της χούντας ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ίδρυθείς τον Φεβρούάριο του 1959), δέχτηκε το πρώτο μεγάλο πλήγμα στην ιστορία του, καθώς υποχρεώθηκε να διακόψει τη λειτουργία του από το Μάιο του 1967 ως τις 24 Μαρτίου του 1974, όταν το καθεστώς Ιωαννίδη του επέτρεψε να υπάρξει ξανά.

Στα χρόνια της χούντας η Μελίνα Μερκούρη στερήθηκε την ελληνική της ιθαγένεια και έζησε μακριά από την πατρίδα και τη στέγη της. Όταν πληροφορήθηκε την τιμωρητική έξωση που της επέβαλαν οι τύραννοι απάντησε ως εξής: “εγώ γεννήθηκα Ελληνίδα και θα πεθάνω Ελληνίδα. Εσείς γεννηθήκατε φασίστες και θα πεθάνετε φασίστες”.

Φράση που φέρεται πως επανέλαβε απευθείας στον Δημήτριο Ιωαννίδη, πρόσωπο με πρόσωπο, κατά τη διάρκεια της δίκης των πρωταιτίων της χούντας, τον Αύγουστο του 1975. Η στιγμή αποτυπώθηκε σε μια πολύτιμη φωτογραφία (Αρχείο ΕΡΤ/συλλογή Αρ. Σαρρηκώστα), που ακτινοβολεί το βλέμμα του ελεύθερου ανθρώπου την ώρα που δικαιώνεται.

Το βλέμμα του ανθρώπου που δεν φοβάται δυνάστη ή τιμωρό.

About Author