Πώς η διάδοση fake news στα social media διαμορφώνει το αφήγημα στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς

Ώρες αφότου η Χαμάς , η ένοπλη παλαιστινιακή ομάδα, επιτέθηκε στο Ισραήλ το Σάββατο, το X (πρώην Twitter) , το κοινωνικό μέσο που ανήκει στον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου Έλον Μασκ πλημμύρισε από πλαστά βίντεο, φωτογραφίες και παραπλανητικές πληροφορίες (fake news) σχετικά με τη σύγκρουση.

«Φανταστείτε να συνέβαινε αυτό στη γειτονιά μας, στην οικογένειά σας», δημοσίευσε ο Ian Miles Cheong, ένας ακροδεξιός σχολιαστής με τον οποίο ο Musk αλληλεπιδρά συχνά στην πλατφόρμα αναρτώντας ένα βιντεο το οποίο υποτίθεται έδειχνε Παλαιστίνιους μαχητές να σκοτώνουν Ισραηλινούς πολίτες.

Μια «σημείωση στην κοινότητα» (σ.σ. πρόκειται για μια δυνατότητα του Χ που επιτρέπει στους χρήστες να προσθέτουν περιεχόμενο στις αναρτήσεις) ανέφερε πως στο βίντεο δεν εμφανίζονται μαχητές της Χαμάς αλλά της ισραηλινής αστυνομίας.

Ωστόσο, το βίντεο παραμένει ακόμα αναρτημένο και μάλιστα έχει συγκεντρώσει εκατομμύρια «Μου αρέσει» ενώ εκατοντάδες ακόμα λογαριασμοί έχουν αναπαράγει το εν λόγω βίντεο παραπληροφόρησης, σημειώνει το Al Jazeera.

Η παραπληροφόρηση – ψεύτικες ειδήσεις που διαδίδονται σκόπιμα – σχετικά με τον πόλεμο και τη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης εξαπλώθηκε και σε άλλα κοινωνικά δίκτυα όπως το Facebook, το Instagram και το TikTok. Mε την πλατφόρμα Χ όμως τα πράγματα είναι χειρότερα, από τη στιγμή που ο Έλον Μασκ έχει επιτρέπει σε οποιονδήποτε να μπορεί να επαληθεύσει ένα βίντεο, κάνοντας απλώς μια πληρωμή.

Και δεν είναι μόνο αυτό, αλλά ο Μασκ από τότε που ανέλαβε το Χ προχώρησε σε μαζικές απολύσεις στην ομάδα «Τrust and Safety» της πλατφόρμας.

Η X, η Meta, στην οποία ανήκουν οι Facebook, Instagram και Threads, TikTok και BlueSky, δεν απάντησαν στο αίτημα του Al Jazeera για σχολιασμό.

Τη Δευτέρα, όταν ο πόλεμος έμπαινε στην τρίτη του μέρα, το Χ δήλωσε ότι υπήρχαν περισσότερες από 50 εκατομμύρια δημοσιεύσεις στην πλατφόρμα το Σαββατοκύριακο σχετικά με τη σύρραξη.

Σε απάντηση, η εταιρεία είπε ότι αφαίρεσε νέους λογαριασμούς που συνδέονταν με τη Χαμάς, και μπλόκαρε «δεκάδες χιλιάδες δημοσιεύσεις» για κοινή χρήση γραφικών μέσων και ρητορική μίσους.

«Βγάζουν αριθμούς – πόσες αναρτήσεις έχουν καταργήσει, πόσους λογαριασμούς έχουν αποκλείσει, ποιες ρυθμίσεις μπορεί να θέλετε να αλλάξετε αν δεν θέλετε να δείτε σφαγές. Αυτό που δεν ανακοινώνουν είναι οι μετρήσεις των αποτυχιών τους: πόσες παραποιημένες ειδήσεις δεν συνοδεύτηκαν από «Σημειώσεις Κοινότητας» ή ονομάστηκαν με άλλο τρόπο και για πόσο καιρό. Επαφίεται στους δημοσιογράφους και τους ερευνητές να τεκμηριώσουν τις αποτυχίες τους αφού συμβούν», δήλωσε η Irina Raicu, διευθύντρια του Προγράμματος Ηθικής Διαδικτύου στο Πανεπιστήμιο Santa Clara.

«Παλιά και ανακυκλωμένα πλάνα»

Τα τελευταία χρόνια, διάφοροι ηθοποιοί έχουν χρησιμοποιήσει επανειλημμένα πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης για να διαδώσουν fake news ως απάντηση σε συγκρούσεις που συμβαίνουν στον πραγματικό κόσμο. Το 2019, για παράδειγμα, το Twitter και το Facebook πλημμύρισαν από φήμες και παραποιημένες ειδήσεις όταν η Ινδία και το Πακιστάν, δύο πυρηνικές δυνάμεις, ήρθαν στα πρόθυρα πολέμου μετά την κατάρριψη από το Πακιστάν δύο ινδικών πολεμικών αεροσκαφών και τη σύλληψη ενός Ινδού πιλότου.

Αυτή την εβδομάδα, στο X, ένας χρήστης ονόματι The Indian Muslim μοιράστηκε ένα βίντεο με τη λεζάντα “More power to you #Hamas” και ισχυρίστηκε ότι το βίντεο έδειχνε έναν ένοπλο μαχητή της Χαμάς να εκτοξεύει μια ρουκέτα από ένα αντιαρματικό ρουκετοβόλο και να καταρρίπτει ένα ισραηλινό ελικόπτερο.

Ερευνητές που ασχολούνται με τον εντοπισμό παραποιημένων ειδήσεων, επισήμαναν στο Al Jazeera πως επρόκειτο για σκηνή από ένα βιντεοπαιχνίδι που ονομάζεται Arma 3. H εν λόγω ανάρτηση δεν έχει ακόμα κατέβει και έχει περισσότερες από μισό εκατομμύριο προβολές.

Μια άλλη ανάρτηση του Τζιμ Φέργκιουσον, Βρετανού παράγοντα επιρροής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ισχυρίζεται ότι δείχνει στρατιώτες της Χαμάς να χρησιμοποιούν αμερικανικά όπλα «που έμειναν πίσω στο Αφγανιστάν και χρησιμοποιήθηκαν για να επιτεθούν στο Ισραήλ».

Αλλά σύμφωνα με το Community Notes, η φωτογραφία δείχνει στρατιώτες Ταλιμπάν από το 2021, όχι τη Χαμάς. Η ανάρτηση του Fergusson, η οποία είναι ακόμα διαθέσιμη στην πλατφόρμα, έχει περισσότερες από 10 εκατομμύρια προβολές.

Η Ντίνα Σάντεκ, ερευνήτρια στη Μέση Ανατολή στο DFRLab του Ατλαντικού Συμβουλίου, είπε στο Al Jazeera ότι μια άλλη ψευδής αφήγηση που είχε δει η ομάδα της να διαδίδεται στις πλατφόρμες ήταν ότι η Χαμάς είχε λάβει βοήθεια από το εσωτερικό του Ισραήλ για να σχεδιάσει την επίθεση.

«Υπάρχουν παλιά και ανακυκλωμένα πλάνα που κυκλοφορούν στο διαδίκτυο που είναι συντριπτικά και δυσκολεύουν τους χρήστες να διακρίνουν τι είναι πραγματικό και τι όχι», είπε η Σάντεκ.

Η παραπληροφόρηση γύρω από την επίθεση ταξιδεύει επίσης μεταξύ των πλατφορμών, προσθέτει. «Μερικά βίντεο TikTok βρίσκουν το δρόμο τους προς το X και μερικά πλάνα που εμφανίστηκαν πρώτα στο Telegram εμφανίζονται στη συνέχεια στο X», είπε.

Οι συνεχείς αναρτήσεις fake news για την κρίση Ισραήλ – Γάζας σε συνδυασμό με αλγόριθμους που προωθούν επιθετικά ακραίο και ενοχλητικό περιεχόμενο, είναι ακριβώς ο λόγος που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν κάνει τόσο μεγάλο κακό στην πρόσβαση σε αξιόπιστες πληροφορίες», δήλωσε στο Al Jazeera, ο Imran Ahmed, Διευθύνων Σύμβουλος του Κέντρου για την Καταπολέμηση του Ψηφιακού Μίσους.

«Οι εταιρείες τεχνολογίας έχουν αποδείξει ότι δεν ενδιαφέρονται, κάτι που τις κάνει αν όχι εντελώς, συνενόχους στη διάδοση επικίνδυνης προπαγάνδας», καταλήγει.

About Author