Σαν σήμερα: Οι εκλογές βίας και νοθείας του 1961 που ψήφισαν μέχρι και τα.. δέντρα(βίντεο)

Στην Ελλάδα, τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε «κατακτήσει» ως διαδικασία τις ήρεμες και κυρίως τις αδιάβλητες εκλογές το αποτέλεσμα των οποίων δεν αμφισβητείται από κανέναν. Δεν ήταν πάντα έτσι, όμως. Ειδικά εκείνες που έγιναν μια ημέρα σαν σήμερα το 1961 ήταν οι πιο «μαύρες» που έγιναν ποτέ στη χώρα.

Για τη συγκεκριμένη εκλογική αναμέτρηση είναι δεδομένο πως θα έχετε ακούσει διάφορα ονόματα. Είναι γνωστές ως «εκλογές των χωροφυλάκων» ή «εκλογές που ψήφισαν μέχρι και τα δέντρα» ή «εκλογές που πήραμε με το πιστόλι στο χέρι» ή «εκλογές της βίας και της νοθείας». Από τα ονόματα αυτά γίνεται απόλυτα ξεκάθαρο πως οι εκλογές που έγιναν σαν σήμερα, στις 29 Οκτωβρίου 1961, κάθε άλλο παρά «γιορτή της Δημοκρατίας» ήταν. Ίσα – ίσα που άνετα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «η χαρά του παρακρατικού» και όποιου άλλου, τέλος πάντων, ήθελε να πάει… «περίπατο» η διαβόητη «λαϊκή βούληση».

Για πολλούς, εκείνες οι εκλογές ήταν που άνοιξαν τον δρόμο στον «ανένδοτο» του Γεωργίου Παπανδρέου, στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη και βέβαια στη δικτατορία των Συνταγματαρχών, αφού όλα όσα έγιναν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις συγκεκριμένες εκλογές, αποτέλεσαν την αρχή μίας “ανωμαλίας” στη λειτουργία του πολιτεύματος που τελικά οδήγησε στην πλήρη εκτροπή, δηλαδή στο πραξικόπημα των Συνταγματαρχών στις 21 Απριλίου του 1967.

Στην Ελλάδα του 20ου αιώνα, έτσι και αλλιώς, ο ιστορικός χρόνος δεν ήταν ποτέ πιο πυκνός από το διάστημα των πρώτων επτά χρόνων της δεκαετίας του 60 όπου η πολιτική κρίση κορυφώθηκε, ο λαϊκός παράγοντας εισέβαλλε ορμητικά στο προσκήνιο και η αντίδραση, εγχώρια και ξένη, έπαιξε τα ρέστα της έτσι ώστε η Ελλάδα να “μείνει μακριά από το μίασμα του κομμουνισμού”, την ώρα που ο πλανήτης κινείται στους ρυθμούς του «Ψυχρού Πολέμου» όπου ΗΠΑ και ΕΣΣΔ βρίσκονται στο απόγειο της κόντρας τους εκτοξεύοντας πυρηνικές απειλές η μια στην άλλη. Ευτυχώς για όλους έμειναν μόνο στις εκτοξεύσεις απειλών.

Το πολιτικό κλίμα: Οργή για την κυβέρνηση Καραμανλή

Τί ακριβώς όμως έγινε στις εκλογές του 1961 και γιατί αυτές αποτελούν τομή στον ιστορικό χρόνο; Ας εξετάσουμε πρώτα το πως είχε διαμορφωθεί το πολιτικό κλίμα μετά τις εκλογές του 1958, που έφεραν στη θέση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης την ΕΔΑ, αλλά και μετά τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου (1959) για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος.

Η εκλογική έκρηξη της ΕΔΑ, η οποία, με το 24%, σόκαρε τους πάντες, μέσα και έξω από την Ελλάδα, προκάλεσε συναγερμό σε όλους τους πόλους της εξουσίας. Πρώτα απ’ όλα, θορυβήθηκαν ιδιαίτερα οι Αμερικανοί οι οποίοι έβλεπαν ότι στη χώρα-δορυφόρό τους στην Ανατολική Μεσόγειο, κέρδιζε σημαντικά έδαφος μία πολιτική παράταξη που δεν συμφωνούσε με τα σχέδιά τους για την ευρύτερη περιοχή. Θορυβήθηκαν όμως εξίσου, τόσο τα Ανάκτορα όσο και ο Στρατός, στον οποίο από καιρό γίνονταν διεργασίες και εσωτερικές κινήσεις από “ανησυχούντες” αξιωματικούς, υψηλόβαθμους και μη.

Με τις συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου για το Κυπριακό Πρόβλημα, με τις οποίες προωθήθηκε λύση ανεξάρτητου κράτους με ελληνοκύπριο πρόεδρο και τουρκοκύπριο αντιπρόεδρο, ο Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής είδε τη δημοτικότητά του να φθίνει. Οι συμφωνίες, με τις οποίες εγκαταλείφθηκαν οριστικά τα όποια σχέδια της Ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, ερμηνεύτηκαν από την κοινή γνώμη ως εθνική υποχώρηση, γεγονός που αντιλαμβανόταν και ο ίδιος ο Έλληνας Πρωθυπουργός.

Υπό αυτές τις πολιτικές περιστάσεις, ο Καραμανλής περνούσε δύσκολες ώρες στη Βουλή το 1959 και το 1960 με την κριτική της αντιπολίτευσης (Αριστερά και Κέντρο) να είναι ιδιαίτερη σφοδρή προς το πρόσωπό του. Παρ’ όλα αυτά, ο ηγέτης της ΕΡΕ απολάμβανε πάντα της εμπιστοσύνης του αμερικανικού παράγοντα.

Στόχος του Καραμανλή – όπως είπαμε και προηγουμένως – ήταν ο περιορισμός της δύναμης που είχε αρχίσει να αναπτύσσει η ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά) που είχε καταφέρει για πρώτη φορά να αυξήσει τόσο τα ποσοστά της, ώστε, να γίνει Αξιωματική Αντιπολίτευση. Αυτό, στην Ελλάδα που ακόμα οι πληγές του εμφυλίου ήταν ανοιχτές και η πρόσδεση στο «καράβι της Δύσης» ήταν κάτι παραπάνω από δεδομένη, δεν ήταν ανεκτό. Κυβέρνηση, στρατός, ΚΥΠ και εννοείται το Παλάτι και οι ΗΠΑ έχουν ως μοναδικό στόχο την κατάρρευση της εκλογικής δύναμης «των κομμουνιστών».

Στην εξίσωση, θα πρέπει να βάλουμε και την Ένωση Κεντρώων του Γεωργίου Παπανδρέου ο οποίος έχει διατρανώσει πως στόχος του είναι να πέσει η εκλογική δύναμη της ΕΔΑ κάτω από το 20% (στις εκλογές του 1958 είχε λάβει 24,42% και 79 έδρες) ώστε να μείνουν αυτός και ο Καραμανλής «τα δύο εθνικόφρονα κόμματα να παλαίουν εντός των πλαισίων της Δημοκρατίας» («Το βήμα» 13/10/1961).

Με τα στρατόπεδα, λοιπόν, να έχουν χωριστεί ο Καραμανλής περνά τον Μάιο του 1961 και τον νέο εκλογικό νόμο που προβλέπει ενισχυμένη αναλογική για τις αμέσως επόμενες εκλογές. Στις 20 Σεπτεμβρίου η κυβέρνηση παραιτείται και ο βασιλιάς Παύλος Α’ ορίζει τις εκλογές στις 29 Οκτωβρίου 1961 και διορίζει υπηρεσιακή κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον στρατηγό Κωνσταντίνο Δόβα, αρχηγό του Στρατιωτικού Οίκου του βασιλιά. Υπουργός Άμυνας τοποθετήθηκε ο υποπτέραρχος Χαράλαμπος Ποταμιάνος, γενικός υπασπιστής και γραμματέας του βασιλιά. Γενικά οι άνθρωποι του παλατιού βρέθηκαν σε όλα τα κομβικά σημεία. Τοποθετήθηκαν και κάποιοι κεντρώοι υπουργοί αλλά για τα μάτια του κόσμου, σε χαρτοφυλάκια που δεν είχαν σχέση με τη διενέργεια των εκλογών. Ήταν τόσο απροκάλυπτο το σκηνικό που είχε στηθεί που μέχρι και ο ίδιος ο Καραμανλής θορυβήθηκε. Αυτά γινόντουσαν στο πολιτικό κομμάτι. Στο κομμάτι του «δρόμου» τα πράγματα ήταν εξαιρετικά άσχημα. Εκεί δεν είχε τους πολιτικούς με τις παρασκηνιακές κινήσεις τους. Είχε ξύλο και τρομοκρατία.

Εκεί έχουν αναλάβει δράση χωροφύλακες, αξιωματικοί της αστυνομίας, στρατιώτες, τραμπούκοι, παρακρατικοί, ακόμα και άντρες των παραστρατιωτικών εμφυλιακών ΤΕΑ (Ταγμάτων Εθνοφυλακής Αμύνης) είχαν δημιουργήσει ένα τρομοκρατικό κλίμα κατά της ΕΔΑ. Όπου επιχειρούσε η Αριστερά να κάνει συγκέντρωση έπεφτε «το ξύλο της αρκούδας». Υπήρξαν ακόμα και νεκροί, ενώ οι προσαγωγές στην Ασφάλεια των υποψηφίων που απλά ήθελαν να κάνουν μια προεκλογική ομιλία ήταν καθημερινό φαινόμενο. Μέχρι και ο 80χρονος Περικλής Αργυρόπουλος, που είχε διατελέσει στο παρελθόν πολλές φορές υπουργός, ξυλοκοπήθηκε άγρια σε προεκλογική συγκέντρωση στο Αιγάλεω στις 13 Οκτωβρίου

Ήταν τόσο έντονο όλο αυτό το κύμα τρομοκρατίας που όταν η ΕΔΑ αποκάλυψε με στοιχεία το σχέδιο κανείς δεν έπεσε από τα σύννεφα. Ούτε καν ο ίδιος ο Καραμανλής που είπε πως «το κείμενον, το οποίον επικαλείται η ΕΔΑ, αν δεν είναι πλαστόν, ασφαλώς θα είναι έργον ανευθύνου προσώπου, με τον οποίον ουδεμία έχει σχέσιν η πολιτική της κυβερνήσεως». Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Γεώργιος Παπανδρέου που κατήγγειλε και αυτός ότι «τα κρατικά όργανα και οι παρακρατικαί οργανώσεις ασκούν τρομοκρατία εις βάρος οπαδών και στελεχών της Ενώσεως Κέντρου … Το καθήκον των ελευθέρων πολιτών είναι εις την βίαν να αντιτάσσουν νόμιμον άμυνα».

Το «Σχέδιο Περικλής» και οι εκλογές «βίας και νοθείας»

Για να είμαστε ιστορικά ακριβείς θα πρέπει να πούμε πως το «Σχέδιο Περικλής» αποκαλύφθηκε από τον Γεώργιο Παπανδρέου το 1965. Τέσσερα χρόνια, δηλαδή, μετά τις επίδικες εκλογές. Τι ήταν αυτό το σχέδιο; Ουσιαστικά μιλάμε για την ανάληψη αστυνομικής, στρατιωτικής και παραστρατιωτικής δράσης με στόχο τη χειραγώγηση του εκλογικού αποτελέσματος υπέρ της δεξιάς παράταξης. Το σχέδιο αυτό είχε δημιουργηθεί από την ΚΥΠ και περιλάμβανε άμεση παρέμβαση των μυστικών υπηρεσιών, του στρατού, της Αστυνομίας Πόλεων και της Χωροφυλακής στα πολιτικά πράγματα της χώρας με προπαγανδιστικό υλικό και δράση παρακρατικών οργανώσεων στελεχωμένων με «εθνικόφρονες πολίτες». Γενικός κουμανταδόρος και συντονιστής των δράσεων τοποθετείται ο κλαδάρχης Αντικατασκοπείας της ΚΥΠ, ένας στρατιωτικός ονόματι… Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο κατοπινός δικτάτορας.

Γενικά το παρακράτος δεν άφησε τίποτα στην τύχη του και αυτό φάνηκε την ημέρα της αναμέτρησης. Η έκφραση «ψήφισαν και τα δέντρα» έμεινε στην ιστορία επειδή ψήφισαν οι πάντες: Από 2-3 φορές ο καθένας! Είναι ενδεικτικό πως 218 χωροφύλακες πιάστηκαν να έχουν δηλώσει ως διεύθυνση κατοικίας την ίδια διώροφη μονοκατοικία. Βέβαια, το να μένουν 218 άτομα σε μια μονοκατοικία είναι πιο πιθανό από το ότι βρέθηκαν να έχουν ψηφίσει άνθρωποι που είχαν πεθάνει μερικά χρόνια. Και αφού βέβαια ψήφισαν οι νεκροί δεν θα πρέπει να μας κάνει εντύπωση το γεγονός ότι εκλογικοί αντιπρόσωποι της ΕΔΑ σπάνια συναντούσε κάποιος στα εκλογικά κέντρα και αυτό γιατί έφταναν μέχρι εκεί μόνο όσοι άντεχαν το ξύλο. Αλλά και όταν έφταναν δύσκολα έβρισκαν ψηφοδέλτια του ΠΑΜΕ (Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος), όπως ήταν το όνομα με το οποίο κατέβηκε ο συνασπισμός της ΕΔΑ σε εκείνες τις εκλογές.

Το αποτέλεσμα των εκλογών ήρθε… φυσιολογικά! Η ΕΡΕ επικράτησε με ποσοστό 50,81% (2.347.824 ψήφοι), αυξάνοντας τη δύναμή της από τις προηγούμενες εκλογές κατά 9,65 ποσοστιαίες μονάδες. Το Πανδημοκρατικόν Αγροτικόν Μέτωπον Ελλάδος «καταποντίστηκε» στο 14,63% (675.867 ψήφοι), σημειώνοντας τη χαμηλότερη επίδοσή του από την ίδρυση της ΕΔΑ το 1951. Έπεσε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες δηλαδή από την προηγούμενη αναμέτρηση (24,42% και 939.902 ψήφους)!

Σύμφωνα με τα στοιχεία που ήρθαν αργότερα στο φως της δημοσιότητας μέσα από τον Τύπο, η νοθεία ήταν τόσο εκτεταμένη που η κυβέρνηση μπορεί να μην είχε καν την απαραίτητη συνταγματική νομιμοποίηση. Μετά τις εκλογές ο Παπανδρέου κηρύττει τον Ανένδοτο Αγώνα του, καταγγέλλοντας την εκλογική νίκη της ΕΡΕ. Δυο χρόνια μετά θα αποκαλύψει στη Βουλή το «Σχέδιο Περικλής». Από το Παρίσι το 1969 ο Καραμανλής θα πει πως «τα ανόητα αυτά σχέδια τα κατήρτιζαν μυστικές υπηρεσίες εν αγνοία της κυβερνήσεώς μου». Αυτό που έχει αξία, πάντως, είναι η προφητική δήλωση του Σοφοκλή Βενιζέλου μετά από εκείνες τις εκλογές: «Ας προσέξει όμως [η κυβέρνηση Καραμανλή], μήπως το υπερκράτος αυτό, το οποίον αυτή εδημιούργησε και μετά τόσης στοργής περιθάλπει, μήπως το υπερκράτος αυτό στραφεί μιαν ημέραν και εναντίον της. Διότι αυτό είναι αναπόφευκτον».

About Author